Czym są kocie feromony?

Feromony są rodzajem komunikacji węchowej stosowanej przez koty do interakcji z innymi kotami oraz z otaczającym je światem. Są one wytwarzane przez specjalne gruczoły umiejscowione na ciele kota. Istnieje szeroka gama feromonów, które mają różne znaczenie i przekazują innym osobnikom różne wiadomości, wpływając na ich zachowanie. Wszystkie koty, niezależnie od wieku, rozumieją te feromonowe sygnały!

Kot posiada wiele różnych gruczołów uwalniających feromony, a wiele z nich umiejscowionych jest na jego głowie – w okolicy brody, uszu, czoła, policzków i warg. Gruczoły znajdują się również na poduszkach łap, czy też naokoło sutków w przypadku kotek. Feromony znajdują się również w moczu kota.

Aby przekazać lub pozostawić swoje feromonowe wiadomości, kot może prezentować szereg zachowań. Niektóre z nich to:

• pocieranie głową o przedmioty w domu;
• drapanie przedmiotów;
• uderzanie innych kotów (lub ciebie!) głową;
• ocieranie się o przedmioty lub powierzchnie;
• znakowanie moczem. 

Czy twój kot ma ulubione miejsce do drapania? Czy wyjątkowo dobrze dogaduje się z innym kotem lub członkiem rodziny? Wszystko to ma związek z sygnałami przekazywanymi poprzez feromony!

 KOCIE FEROMONY

Czy wiesz, że same feromony policzkowe twojego kota mogą zawierać prawie 40 różnych substancji chemicznych – ale twój kot będzie wiedział dokładnie co każda z nich oznacza? Powiązania między kotami a feromonami mogą być skomplikowane!

W jaki więc sposób koty rozumieją znaczenie feromonowych wiadomości?

Koty posiadają specjalny narząd lemieszowo-nosowy (VNO) służący do rozpoznawania sygnałów feromonowych w otoczeniu. Jest on umiejscowiony na podniebieniu – aby wykryć feromony, kot lekko rozchyla pyszczek, odciąga wargi (tzw. odruch flehmen) i wdycha powietrze.

Wiadomości feromonowe trafiają do VNO poprzez brodawkę przysieczną (a następnie przez przewód przysieczny do neuronów czuciowych i detektorów feromonów) znajdującą się na podniebieniu kota. Być może udało ci się kiedyś zauważyć brodawkę przysieczną – jest to niewielkie „wybrzuszenie” zaraz za zębami kota, w przedniej części jamy gębowej.

Jeśli czasem widzisz, jak kot stoi nieruchomo i wydaje się robić dziwną minę, to prawdopodobnie jest to zachowanie związane z identyfikowaniem feromonów przy pomocy narządu znajdującego się w pyszczku!

Tak jak w przypadku zapachów, nie ma zagrożenia „przedawkowania” feromonów lub podobnych produktów stworzonych na ich bazie. Feromony nie mają wpływu na organizm kota – służą jedynie do przekazywania wiadomości! Jednocześnie, kocie feromony nie oddziałowują na ludzi ani inne gatunki zwierząt i nie są przez nie wykrywane. Są również bezzapachowe i nie mają na nas żadnego wpływu!

 JAK FEROMONY DZIAŁAJĄ NA KOTY?

Feromony wpływają na wiele różnych zachowań, interakcji i emocji kotów. Na czym polega działanie kocich feromonów?

Kot uwalnia feromony z wielu różnych powodów. Służą one do:

• znakowania terytorium;
• identyfikacji innych kotów i poznawania informacji na ich temat;
• wytwarzania znajomości;
• wzmacniania więzi;
• wysyłania sygnałów dla partnerów seksualnych;
• pomocy kotkom w tworzeniu więzi z kociętami, ich identyfikacji i utrzymania między nimi harmonii;
• samouspokojenia;
• okazywania szczęścia, zadowolenia i otuchy;
• okazywania stresu lub strachu;
• i nie tylko!

Oznacza to, że feromony uwalniane przez kota będą się różnić w zależności od sytuacji. Na przykład, gdy kot natknie się na nieznany przedmiot i uzna, że jest on nieszkodliwy – może się o niego otrzeć. W ten sposób pozostawi na nim sygnał informujący, że jest to „bezpieczna rzecz” lub że „przedmiot został rozpoznany”.

Feromony mogą być również stosowane w celu zredukowania zachowań wywołanych przez stres. Przykładowo, FELIWAY CLASSIC zawiera syntetyczne kopie – czy też „analogi” – naturalnych feromonów, umożliwiające wysyłanie kotom wiadomości uspokajających, co ogranicza zachowania takie jak ukrywanie się, drapanie, czy znakowanie moczem.

Trzeba pamiętać, że feromony to naturalna i normalna część kociej komunikacji. Dlatego też, niezależnie od tego, czy kot ma kontakt z feromonami innych kotów, czy też z feromonami syntetycznymi – zawsze są to „kocie wiadomości”, niemające skutków ubocznych. Służą one po prostu do przekazania pewnych sygnałów!

 FEROMONY SAMCÓW

Choć wszystkie koty uwalniają feromony, u samców mogą one przekazywać kilka unikalnych sygnałów. 

Feromony uwalniane przez gruczoły znajdujące się w tylnej części ciała (często feromony znajdujące się w moczu) występują powszechnie u obu płci i służą do komunikacji w zakresie sygnałów terytorialnych, wskazywania gotowości seksualnej oraz wyrażania stresu lub strachu. Dlatego też zarówno koty, jak i kotki, mogą znakować otoczenie moczem – choć ostrzykiwanie zdarza się częściej w przypadku niewykastrowanych kotów płci męskiej i ma na celu wysyłanie sygnałów konkurencyjnych dla innych samców. Mocz samców może również mieć mocniejszy zapach, gdyż zawiera aminokwasy nadające mu charakterystyczną woń.

Wąchając ślady moczu, dzięki zawartym w nim feromonom, kot może zdobyć informacje na temat znajdujących się w pobliżu osobników (i jak dawno temu przebywały one w tym miejscu), ich płci, gotowości seksualnej, lokalizacji i statusie w hierarchii. Oznakowanie feromonami może również pomóc w uniknięciu konfliktu – koty zajmujące niższe pozycje mogą rozpoznać oznaczenie terenu przez osobnika o wysokim statusie i będą trzymać się od niego z daleka!

Samiec może również wyczuć oznaczenia feromonami pozostawione przez samicę w okresie rui. Feromony kotki, pochodzące zazwyczaj z gruczołów policzkowych i moczu, wskazują jej gotowość to współżycia oraz do poszukiwania partnera.

 FEROMONY MATKI

Feromony odgrywają bardzo ważną rolę w zapewnieniu harmonii i tworzeniu więzi między matką i jej kociętami.

Feromony matczyne wydzielane są przez gruczoły znajdujące się naokoło sutków. Substancje te, znane jako kocie feromony kojące, pomagają karmiącym kotkom czuć się bezpiecznie i spokojnie, a kociętom ułatwiają lepsze dogadywanie się między sobą. Feromon ten może również pomóc matce identyfikować swoje potomstwo w przypadku rozłąki, jak również może być stosowany w szerszym kontekście do oznaczania innych osobników jako „znajomych”.

Dlatego też feromony kojące mogą pomóc w ograniczaniu konfliktów i napięć pomiędzy kotami. Zastosowanie syntetycznego odpowiednika feromonów (takiego jak na przykład FELIWAY FRIENDS, syntetyczny analog kocich feromonów kojących – Cat Appeasing Pheromone (C.A.P.)) w przypadku skonfliktowanych ze sobą kotów powoduje, że koty zaczynają w większym stopniu akceptować siebie nawzajem, stają się mniej agresywne i zachodzi większe prawdopodobieństwo, że ich stosunki staną się bardziej przyjazne.